Yeni Şafak
31 Mart seçimlerinde İstanbul’daki sonuçların ardından yapılan itirazlarla birlikte çok sayıda sandıkta şaibelerin oluştuğu ortaya çıktı. Cumhur İttifakı’nın adayı Binali Yıldırım ile CHP’nin adayı Ekrem İmamoğlu’nun arasındaki 29 bin olan oy farkı yapılan itirazlar neticesinde, geçersiz oyların yeniden sayımı ile 13 bine düştü. Yapılan incelemelerde Binali Yıldırım’ın oylarının kaydırıldığı, sayım döküm cetvellerinin imzasız olduğu, sandık başkanlarının ve üyelerinin yasaya aykırı atandığı belirlendi. Bu nedenlerden ötürü AK Parti’nin YSK’ya yaptığı başvurunun ardından seçimlerin 23 Haziran’da yenilenmesine karar verildi. Seçim sisteminin güvenilir ve şeffaf olmasına rağmen “nasıl hile yapılabiliyor” sorusu ise 23 Haziran seçimleri öncesinde hala tartışılıyor. 35 yıldır sandık kurullarında görev alan sandık kurulu başkanlığı yapan Hakkı Bayraktar, sandık başında dikkat edilmez ise yapılabilecek usulsüzlükleri sıraladı.
Sandık başkanı ve üyesi kabine giremez
Oy verme sırasında yaşlılara ve okuma-yazma bilmeyenlere sandık kurulu başkan veya üyelerinden birinin yardımcı olmak niyetiyle oy verme kabinine girmesi ve seçmeni yanıltması. (Hâlbuki seçmene bu mânâda hiçbir sandık kurulu üyesi kanunen yardımcı olamaz…)
Pusulayı alırken buna dikkat
Sandık kurulu başkan ve üyelerinin çoğu, ikamet ettiği ilçe ve mahallede görev yapacağı için, seçmenlerin birçoğunu tercih edecekleri parti/aday bağlamında tanımaktadır. Bu nedenle -muhalif bildiği- seçmene kullanacağı oyun iptaline medar olacak hileli oy pusulası verebilir. Mesela bu tür seçmene, üzerine fazla görünmeyecek biçimde/flu ‘evet’ mührü basılmış oy pusulası verilebilir. Seçmen, oy vereceği partinin amblemine odaklandığı için silik olarak vurulmuş diğer tercih mührünü fark etmez ve kendi tercihini yapar ‘evet’ mührünü basar ama sayım sırasında oy pusulasında farklı partilere vurulmuş çift mühür olduğu için oyu geçersiz olur. (Hileli mühür genelde bağımsızlara vurulur ki, oy kullanma sırasında hiç fark edilmez...) Tercih mührü sürekli seçim kurulu masasında olacağı için hile yapmak isteyen sandık kurulu üyesi bir boşluk zamandan faydalanarak birkaç oy pusulasını hileli bir şekilde mühürler ve en alta koyar. İstediği seçmene bu pusulayı verir...) (31 Mart seçiminde AK Partili bir seçmene üzerinde silik evet mührü bulunan bir Büyükşehir oy pusulası verilmiş. Seçmenin fark etmesi üzerine tutanak tutulmuş ve yeni temiz bir oy pusulası kendine verilmiştir...)
Okunan pusulalar kontrol edilmeli
Oy sayımı sırasında, sayımı takip eden parti müşahitleri ve seçmenler, genellikle sayım masasından uzak bir alanda tutulurlar. Dolayısıyla sandık başkanının gösterdiği oy pusulasındaki evet mührünün hangi partiye vurulduğunu fark edemeyebilirler. (Bunun bilincinde olan sandık başkanı -hile yapmak isterse- tercih mührünü istediği parti için seslendirebilir. Sandık kurulu üyelerinden ikisi de sayım döküm cetveline oy sayılarını işlemekle meşgul olduklarından dikkatlerinden kaçabilir.) Her sandıkta 300’den fazla seçmen olduğundan, oy pusulaları okunurken -mesela 100 pusuladan sonra yorgunluk oluştuğu için- izleyenlere gösterilmeyebilir; okuyana da güven oluştuğu için başkanın ağzından çıkan döküm cetvellerine işaretlenir. (31 Mart seçimlerinde 1000’den fazla oy pusulası okunmuştur ki, yorgunluk ve dikkat dağınıklığını düşünün... Hile yapmak isteyen için bu durum en verimli ortamdır…)
Müşahitlerin dikkat ehli olması gerekiyor
Sandıklarda görevli partili müşahitler, çok iyi seçilmiş, güvenilir ve dikkat ehli kimseler değilse -ve bunu da sandık kurulu hissetmişse- hile yapmak için verimli bir ortam hâsıl olmuş demektir. (Geçen seçimde, oy sayımı yapılırken AK Partili müşahidin cep telefonunda oyun oynadığının görüntüsünü sosyal medyada izlemiştik...)
Teslimat ve düzeltme esnasında dikkat
Birçok sandık kurulu, seçim sonuçlarını/evrakı ve torbayı bir an önce teslim etmek için acele ettiğinden, sandık başında hatasız düzenlemeleri gereken evrakı, tekemmül etmeden ilçe seçim kuruluna götürüyor. Dolayısıyla seçim kurulu evrakı teslim alırken bir sürü maddi hata tespit ediyor. Hatalı evrakı/ sayım döküm cetveli ve sonuç tutanağını -düzeltip getirmesi için- sandık başkanına geri veriyor. Sandık başkanı da bir kenarda bu tutanaklar üzerinde keyfine göre düzeltmeler yapıyor ve öyle teslim ediyor. (İlçeye torbayı ve evrakı teslim etmeye, sandık başkanıyla birlikte en az iki üyenin gitmesi gerekirken -polis arabasında yer olmaması bahanesiyle- başkanla birlikte tek üye gidiyor. Teslimat ve düzeltme esnasında ise sadece başkan bulunuyor... Bu işlemler sırasında doğan boşluklar hile yapmak isteyenler için iyi bir fırsat oluşturuyor.)
