İstanbul Maratonu Tarihçesi

Yıldan yıla gelişen İstanbul Maratonu

17.10.2019 - 13:55 Yayınlanma

02.03.2024 - 11:45 Güncelleme

339 Gösterim

Türkiye’nin en geniş katılımlı kitlesel spor etkinliği olan 41. Vodafone İstanbul Maratonu, en büyük yardımseverlik koşusu da olacak. 3 Kasım’da “İstanbul Senin, Durma Koş!” sloganıyla start alacak.

Bu organizasyonun tarihçesi ise şöyle;

Tercüman Gazetesi tarafından 1973 yılında gündeme getirilen Asya'dan Avrupa'ya koşma fikri, 1979 yılında bir grup Alman turistin girişimiyle gerçekleşebildi. 1 Nisan'da yapılan ilk maratonu görenler, bunun iyi bir 'şaka' olduğunu düşünmüşlerdi. Yıldan yıla gelişen İstanbul Maratonu'nun zirveye taşınması ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin organizasyonlarıyla sağlandı.

Asya-Avrupa Koşusu olarak başlayan maratonun adı daha sonra ki yıllarda Avrasya Maratonu olarak değiştirildi. 2013 yılında ise, Avrasya Maratonu'nun adı, dünyanın tüm maratonlarında olduğu gibi, şehrin tanıtımı ve adını ön plana çıkarmak amacı ile İstanbul Maratonu olarak değiştirildi.

İstanbul Maratonu için heyecanlı bir geri sayım başladı. Bu dev organizasyonun doğuşu, gelişimi ve bugüne ulaşması zorlu bir süreci gerektirdi. Yüz bini aşkın sporseverin iki kıtayı dostluk ve centilmenlik duygusuyla birleştirmesi İstanbul Maratonu'nu dünyanın en ilgi çekici maratonu haline getirdi. Bu yaşına kadar karşılaştığı engelleri aşarak gündemdeki yerini korudu. Ve nihayet İstanbul Maratonu, yıllar ile birlikte Türk sporu ve İstanbullular için vazgeçilmez bir şölen havasına kavuştu.

Nasıl Başladı?

1973 yılında Tercüman Gazetesi tarafından İstanbul Boğaziçi Köprüsü'nden maraton koşulması fikri ortaya atıldı. İlk başta kamuoyuna sıcak gelen öneri maalesef 1979'a kadar sadece düşüncede kaldı. O yıl İstanbul'u ziyaret eden bir grup Alman amatör atletizm severin konuyu gündeme getirmesiyle, İstanbul Valiliği, Atletizm Federasyonu ve Karayolları Genel Müdürlüğü bir çalışma içerisine girdi. Hazırlık aşamasından sonra nihayet böyle bir etkinliğin düzenlenebileceğine karar verildi. 1979 yılında büyük zorluklar ile yola çıkılarak start alan o dönemki ismiyle "Asya-Avrupa Koşusu" bir avuç insanın katılımı ve atletizme gönül verenlerin gayretleri ile gerçekleşebildi. İstanbul halkı o sıralarda yeni hizmete açılmış olan Boğaziçi Köprüsü'nde yolun yarısının kapatılarak insanların köprüde koştuğunu görünce bunun 1 Nisan şakası olduğunu zannetmişlerdi.

4 Fedakar İsim

İlk maraton, tertip komitesi üyeleri Selahattin Yıldız, eski atlet ve Atletizm Federasyonu Başkanı Ali Ergenç, Ziya İğdebeli ile Osman Kazancıoğlu'nun çabalarıyla koşulabildi. Düşük bir bütçe ve büyük zorluklarla karşılaşan organizasyon ekibinin imdadına, Almanya'dan 60 gönüllü yetişti. Simtel ve Hisarbank gibi kuruluşların desteğiyle mali sorunlar aşıldı. Diğer bir sorun ise Karayolları'nın binlerce insanın tempolu bir şekilde Boğaziçi Köprüsü'nde koşmasının, güvenliği tehlikeye sokacağı endişesiydi. Tüm planlamalar yapıldıktan sonra gerekli önlemlerin de alınmasıyla 1 Nisan 1979'da "dünyanın tek kıtalararası maratonu" unvanıyla Asya-Avrupa Koşusu start aldı. 10, 20 ve 42 kilometrelik üç bölümden oluşan yarışların yanı sıra 15 kilometrelik bir yürüyüş etabı daha eklendi.

Yarışın sembolü olan ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından da benimsenen turuncu-lacivert renklerin seçiminde 60 kişilik misafir Alman takımının formalarından esinlenilmiştir. Büyük yankı uyandıran ilk yarışın ardından Gençlik Spor Müdürlüğü, Beden Terbiyesi ve Atletizm Federasyonu, yarışın geleneksel bir boyut kazanması için çabalarını sürdürdüler. Ancak oldukça yüksek bir tempo gerektiren maraton süreci ekonomik ve sosyal zorluklar yaşanmasına neden olabiliyordu.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Damgası

Artan problemler nedeniyle, Asya-Avrupa Koşusu'nun isim babalığını yapan Selahattin Yıldız ile dönemin Atletizm Federasyonu Başkanı Ali Ergenç, koşunun gerçek amacına ulaşmasını sağlamak amacıyla, organizatörlüğü İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne hibe etme kararını aldılar. Eleştiri ve uzun tartışmalar sonunda Büyükşehir Belediyesi'nin himayesine geçen Asya-Avrupa Koşusu 1982'den sonra yeni bir hüviyet kazandı. "Kıtalararası Avrasya Maratonu" olarak yeniden isimlendirilen koşu, belediyenin katkıları ile daha renkli hale gelirken, geniş kitlelerin de ilgisini çekmeye başladı. İlerleyen yıllarda ise tam anlamıyla dev bir organizasyona dönüştü.

Avrasya Maratonu, Büyükşehir Belediyesi döneminde uluslararası yerli ve yabancı isimler maratona katıldı, kategoriler ve ödüller arttırıldı. IAAF, AIMS gibi dünya atletizmini yöneten kuruluşlardan tebrik ve destek alınmaya başlandı. Bu yıllarda maratonun sportif yönünü güçlendirme hedefi doğrultusunda ilk defa dünya çapındaki yıldız atletler maratona davet edildi. Ayrıca halkın katılımını artırmak için geniş tanıtım ve bilgilendirme kampanyası yürütülerek “ Maraton” amacına ulaştırıldı. İstanbul'da yapılan diğer uluslararası etkinliklerden kazanılan tecrübeler iki kıta arasındaki bu önemli yarışa da yansıdı.

1999 Yılında Deprem Endişesi

1999 yılına gelindiğinde, Türkiye'yi derinden sarsan 17 Ağustos depremi nedeniyle maratonun koşulup koşulmayacağı tartışılır hale geldi. Toplum olarak yaşanan üzüntünün yanı sıra güzergâhın geçtiği Boğaziçi Köprüsü'nden aynı anda binlerce insanın koşması bir risk meydana getirebilirdi. Ancak İstanbul Valiliği başkanlığındaki koordinasyon kurulu, organizasyonun yapılmasının Türkiye'nin yaşadığı sıkıntılı dönemi atlatmasında yararlı olacağına karar verdi. Köprü üzerindeki riske karşılık ise katılımcı sayısı 75 bin kişiyle sınırlandırıldı. 75 bin kişinin yer aldığı 1999 Avrasya Maratonu'nda elde edilen gelirler de depremzedelere bağışlandı. Bu karar, bir spor şöleninin, toplumdaki yardımlaşma duygusunu ortaya çıkarması nedeniyle diğer ülkeler tarafından örnek alındı. Depremden etkilenen birçok aile bu yardımlar sayesinde sorunlarının bir kısmını çözme imkânını buldu.

2000 Yılında Avrasya Maratonu Ekranlarda

2000 Avrasya Maratonu, dev organizasyonun tarihinde önemli bir yer tutmuştur. Koşu, TRT, NTV, CNN Türk gibi yerli televizyon kanallarının yanı sıra bütün dünyaca izlenen Eurosport kanalı vasıtasıyla naklen yayınladı. Böylelikle hem Türk atletizminin bu alandaki başarısı hem de İstanbul'un tarihi ve doğal güzellikleri birçok ülkeye görüntülü aktarıldı. Reuters, Washington Post, AP gibi medya kuruluşlarıyla birlikte toplam 150 yerli ve yabancı gazetecinin koşuyu takip etmesi dikkat çekiciydi.

2000 yılının bir diğer özelliği ise; İstanbul'un 2008 Olimpiyatları için yaşadığı adaylık süreciydi. Maraton bu adaylığı güçlendirmek ve yerel yönetim olarak Büyükşehir Belediyesi'nin dev organizasyonları başarıyla yapılabileceğini göstermesi açısından büyük bir önem taşıyordu. Her türlü ayrıntı düşünüldü, sportif başarı ve yankılanma için dünyanın ünlü atletleri davet edildi. 75 bin kişilik kısıtlamaya rağmen aşırı ilgi nedeniyle bu sayının 100 bine yaklaşması vatandaşların Büyükşehir Belediyesi'ne verdiği desteğin en açık göstergesiydi.

2001 Yılı Organizatör Değişikliği

İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından organize edilen yarış, tarihi boyunca sadece bir kez 2001 yılında dönemin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile Atletizm federasyonu tarafından ortaklaşa organize edilmiştir.

2002 Yılında Yeniden İstanbul Büyükşehir Belediyesi

2002 yılında katılımcı sayısının düşüklüğü de göz önünde bulundurularak organizasyon yeniden İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne verildi.

2003 Yılında Cumhuriyet Coşkusu

Kıtalararası Avrasya Maratonu 2003 yılında çok anlamlı bir atmosfere tanıklık etti. Türkiye Cumhuriyeti 80. kuruluş yıldönümünü kutlarken, Avrasya da 25. yaşına giriyordu. Bu iki tarihin birbirine denk düşmesi nedeniyle organizasyon büyük bir coşku ile kutlandı. İnönü Stadı'nda gerçekleştirilen gösterilerde Cumhuriyet olgusu vurgulandı. Türk Kuşu'na bağlı paraşütçülerin yaptığı hareketler, tribünleri dolduran binlerce İstanbullu tarafından uzun süre alkışlandı.

2004 Yılında Coşkulu Maraton

Avrasya Maratonu, 2004'te büyük bir coşkuyla ve katılımla gerçekleştirildi. İstanbul genelinde yürütülen geniş tanıtım kampanyası ile güzergâh her zamankinden daha renkli görüntülere sahne oldu.

2005 Yılında Savaşsız Barış İçinde Bir Dünya İçin

Avrasya Maratonu; ”barış içinde bir dünya”ya adandı. Farklı ülkelerden çocuklar, Boğaziçi Köprüsü üzerinde barış güvercinleri uçurdular. Ayrıca bu yıldan itibaren yurtdışı iletişim merkezleri açıldı.

2006 Yılında Çipli Sisteme Geçildi

2006 yılında artırılan ödül miktarları ve atletlerin derecelerini anında ölçen elektronik zamanlama çipi sayesinde maraton ciddi bir ivme kazandı. Avrasya Maratonu bu yıldan itibaren uluslararası takvimde saygın bir yeri olan, elit atletler ve yüz bini aşkın sporseverin katıldığı bir organizasyon kimliğini kazandı.

2007 Yılında İnönü'de Son Finiş

Sağlıklı çevre, sağlıklı nesiller, yaşanabilir bir kent sloganıyla koşulan, İstanbul Halkının spor yapma bilincini geliştirmeyi amaçlayan Avrasya Maratonu’nun İnönü Stadyumu'nda son finişi gerçekleştirildi.

2008 Yılında "Silver Label"

2008 yılında gerekli kriterler sağlanarak Avrasya Maratonu Silver Label nişanına sahip dünyadaki 21 maraton arasındaki yerini alarak "Gümüş Kategori"ye yükseldi. Kot farkının giderilmesi ve parkura tarihi özellik kazandırılması amacıyla finiş noktası Beşiktaş'tan Sultanahmet'e alındı. Ayrıca bu yıldan itibaren Avrasya Maraton Fuarı düzenlenmeye başlandı. Etiyopyalı rekortmen atlet Haile Gebrselassie Maraton Fuarına katıldı. Adım Adım Oluşumu ile "Sosyal Sorumluluk Partneri" uygulamasına geçildi.

2009 Yılında Online Kayıt Sistemi ile Çipli Koşularda Katılım Rekoru

2009 yılı itibari ile Avrasya Maratonu ile kayıtlar internet üzerinden online olarak gerçekleştirilmeye başlandı ve ilk yılında kayıt rekoru kırıldı. Çipli koşulara 5 kıta, 71 ülkeden 7,630 kişi kayıt yaptırdı. 8 Km Halk Koşusu katılımcıların derecelerinin ölçülebilmesi için "Çipli" olarak da koşulmaya başlandı.

2010 Yılında Köprü Üzerinde 200 Bin Kişi

2010 yılında otomatik mail ve cep telefonu mesajı ile bilgilendirme sistemine geçildi. 2010 yılında Altın Kategori'ye geçiş gerekli girişimlerde bulunuldu. İlk kez sağlıklı yaşam istasyonları kuruldu. Uluslararası İlişkiler geliştirildi. Prag ve Roma başta olmak üzere Londra, Berlin, Frankfurt, Paris, New York, Boston ve Rotterdam Maratonlarına gözlemciler ve temsilciler gönderildi. Ayrıca uzun yıllar sonra yeniden sponsorluk faaliyetlerine adım atılarak Akşam Gazetesi'nin ana sponsorluğunda resmi ve tedarik sponsorlarının desteğine başvuruldu. Yoğun çalışmalar sonucunda çipli koşulara 5 kıta, 85 ülkeden 8,380 kişi kayıt yaptırarak Maratonun katılım rekoru bir kez daha kırıldı. Ayrıca her yıl on binlerce kişinin katıldığı Halk Koşusu'na 2010 yılında yaklaşık 200 bin kişi katıldı.

2011 Yılında Hedef "Gold Label"

"Altın Kategori"ye geçiş için çalışmalar yapılmaya başlandı. IAAF'ın belirlemiş olduğu tüm kriterlerin yerine getirilmesi ile 2012 yılı Kıtalararası İstanbul Avrasya Maratonu Altın Kategori'ye kabul edilerek Dünya'nın en iyi 17, Avrupa'nın en iyi 7 Maratonu'ndan biri olma unvanını elde etti. 2011 yılında, Maraton Fuarı Feshane Fuar ve Kongre Merkezi'nden İstanbul Kongre Merkezi'ne taşınarak Türkiye'nin en büyük spor fuarı düzenlendi ve Maraton Fuarı dünya maratonlarının fuarları ile aynı seviyeye ulaştırıldı.

Çipli Halk Koşusu'nun adı 8 Km Koşusu olarak değiştirildi. Yine 8 Km koşusunun start - finish yerleri ve başlama saati değiştirildi. Halk Koşusu'nun adı Halk Yürüyüşü olarak değiştirilerek, koşu ve yürüyüş kategorileri net bir şekilde birbirinden ayrıldı. Halk Yürüyüşü, tişört - madalya dağıtımları Spor A.Ş. tesislerinden yapıldı. Avrasya Maratonu internet sitesi yenilendi.

2012 Yılında İsim Sponsorluğunda Yeni Bir İsim, Vodafone İstanbul Avrasya Maratonu

Vodafone'nun isim sponsoru olmasıyla yarışın adı Vodafone İstanbul Avrasya Maratonu oldu. IAAF tarafından Altın Kategori'ye kabul edilmiş olan Vodafone İstanbul Avrasya Maratonu ilk kez Altın Kategori'de düzenlendi. 8 Km koşusu start noktası öne çekilirken, finish noktası Fındıklı'dan Tophane'ye taşındı. Iphone ve Android işletim sistemli telefonlar için Vodafone İstanbul Avrasya Maratonu internet sitesi aplikasyonu yapıldı. Sosyal Sorumluluk Partneri Adım Adım Oluşumu bünyesinde bulunan Sivil Toplum Kuruluşları'na, bağış karşılığı Maraton Fuarı'nda +2000 kişilik, Yardımseverlik Koşusu Kayıtları alındı. 5. Km'den itibaren her km'ye "km" işareti konuldu. Her 5 Km'de bir elektronik kronometre konuldu. Tüm bu çalışmalar neticesinde çipli koşu kayıtlarında; 6 kıta, 88 ülkeden toplam 13.006 katılımcı ile tüm zamanların katılım rekoru kırıldı.

2013 Yılında Avrasya Maratonu'nun İsmi İstanbul Maratonu Olarak Değiştirildi

Vodafone İstanbul Avrasya Maratonu ismi dünyanın tüm maratonlarında olduğu gibi, şehrin tanıtımı ve adını ön plana çıkarmak amacı ile Vodafone İstanbul Maratonu olarak değiştirildi. Vodafone İstanbul Maratonu 2. kez IAAF tarafından Altın Kategori'ye kabul edilerek Dünya'nın en iyi 24, Avrupa'nın en iyi 11 Maratonu arasında yer aldı. 8 Km koşusu 10 Km olarak değiştirildi. 10 Km koşusunun finiş yeri Tophane'den İstanbul Ticaret Üniversitesi önüne (Eminönü) alındı. 15 Km koşusu finiş yeri Sultanahmet'ten İstanbul Ticaret Üniversitesi karşı caddesine alındı. Vodafone İstanbul Maratonu Resmi Sosyal Sorumluluk Partneri, bünyesindeki 11 STK ile Damlaya Damlaya oldu. Maraton Fuarı İstanbul Kongre Merkezi'nden, Sinan Erdem Spor Salonu'na alındı. 6 kıta, 97 ülke ve 19.257 kayıtlı katılımcı ile 5. yılda da ülke ve katılımcı sayısı rekoru kırıldı.

2014 Yılında İstanbul Maratonu 3. Kez Altın Kategoride

Vodafone İstanbul Maratonu 3. kez IAAF tarafından Altın Kategori'ye kabul edilerek Dünya'nın en iyi 22, Avrupa'nın en iyi 11 Maratonu arasında yer aldı. İlk kez gerçekleştirilen Gönüllülük projesi kapsamında 2.500 gönüllü eğitimlere katılarak maratonun start noktasından finiş noktasına kadar her kademede görev aldı. Yeşil Maraton adaylığı için çalışmalara başlandı. 6 kıta, 119 ülkeden 25.000 katılımcı ile 6. yılda da ülke ve kayıtlı katılımcı sayısı rekoru kırıldı.

2015 Yılında İstanbul Maratonu 4. Kez Altın Kategoride

3. kez IAAF tarafından Altın Kategori’ye kabul edilmesi sebebi ile Vodafone İstanbul Maratonu’na 2017 yılına kadar Altın Maraton unvanı verildi. AIMS tarafından Yeşil Maraton unvanına layık görüldü. İstanbul Maratonu Hatıra Ormanı kuruldu. İlk kez yarışın organizatörü olan Spor A.Ş. bünyesinde çip ekibi kurularak maraton Spor A.Ş. Timing Ekibi tarafından ölçüldü. Maraton Fuarı Sinan Erdem Spor Salonu’ndan Aslı Çakır Alptekin Atletizm Salonu’na alındı. Bir kez daha kayıtlı sporcu rekoru kırılarak 27.000 katılımcı yarışa kayıt oldu.

2016 Yılında İstanbul Maratonu "15 Temmuz Şehitleri" İçin Koşuldu

Halk Koşusu’nun adı Kahramanlar Koşusu olarak değişti ve yarış “15 Temmuz Şehitleri İçin Koşuyoruz” sloganı ile koşuldu. Maraton Fuarı Sinan Erdem Spor Salonu ve Aslı Çakır Alptekin Atletizm Salonu’nun da yapıldı. 42K, 15K ve 10K kategorilerinde Pacer Atletler koşucuları en iyi derecelerine taşıdı. 42K finiş noktasında Eşya Çadırı uygulaması hayata geçirildi.

2017 Yılında İstanbul Maratonu

Maraton Fuarı Avrasya Gösteri ve Sanat Merkezi'nde gerçekleştirildi. 42K, 15K ve 10K kategorilerinde Pacer Atletler koşucuları en iyi derecelerine taşıdı. Erkeklerde 2:11:20 ile Fransız atlet Abraham Kiprotich, kadınlarda ise 2:22:34 ile Kenyalı atlet Ruth Chepngetich ipi göğüsledi.

2018 Yılında İstanbul Maratonu Parkur Rekorları Kırıldı

42K, 15K ve 10K kategorilerinde koşulan İstanbul Maratonu'nda hem kadınlarda hem de erkeklerde rekorlar kırıldı. Erkeklerde Kenyalı atlet Felix Kimutai 2:09:57 ile parkur rekoru kırarken, kadınlarda 2017 yılı şampiyonu Ruth Chepngetich 2:18:35 ile Dünya'nın en iyi 17. derecesini elde ederek büyük bir başarıya imza attı.