Mese Caddesi (protokol yolu, günümüzde Divanyolu Caddesi) Theodosius Forumu’ndan (Beyazıt Meydanı ) sonra iki kola ayrılırdı. Bu kollardan güneybatı doğrultusunda uzananına saptığınızda yol sizi Forum Bovis’e veya diğer adı ile Öküz Meydanı’na ( Günümüzün Aksaray Meydanı) getirirdi.
Forum, Bergama’dan getirilmiş, boğa kafası olan tunçtan bir fırınla ünlüdür. Öküz başlı fırın insanların cezalandırılması için buraya konulmuştu.
forumda İmparator Julianus (M.S. 361 - 363) Hıristiyanların kanlı infazlarını gerçekleştirmiştir. M.S. 380’den kısa bir süre sonra açık pazar haline getirilen Forum Bovis, ilk kez M.S. 425’li yıllarda yazılan ve resmi bir tanıtım kitabı olarak da değerlendirilen Notitia Urbis’de geçmiştir.
M.S. 695’de darbe ile devrilen İmparator II. İustinianus’un iki başyardımcısı Stefanos ve Teodatos ayrıca İkonoklast Dönem içinde bazı meşhur din adamları yine meydanda yakılarak idam edilmişlerdir. Tahttan indirilen Bizans imparatoru Phokas’ın cesedi de fırının içinde yakılmıştır. Bu meydanda ki Öküz başlı bronz fırında yakılarak idam etme işlemi M.S. 700’lü yıllara kadar devam etmiştir.
İnsanların, kor haline gelmiş öküz başlı bronz fırın içinde öldürülmeleri sistemi , Sicilya’da hüküm sürmüş Yunanlı Tiran Phalaris’in başlattığı bir ceza şeklidir.
Forum Bovis, M.S. 700’lü yıllarda kötü şöhretinden kurtularak seferden dönen Bizans İmparatorlarının gösterişli karşılama törenlerinin yapıldığı yer haline dönüşmüştür. Burası Bizans’ın son dönemine kadar meydan olarak kalmıştır.
Forum da 1956-1959 yıllarında Adnan Menderes tarafından yaptırılan Millet ve Vatan caddeleri yol çalışmaları sırasında birçok tarihi eser yok olmuştur. Bu çalışmalarda Murat Paşa Camii’nin güney duvarı yanında olasılıkla foruma ait olduğu düşünülen iki sütun bulunmuştur.
Kaynak:
https://arkeokur.tumblr.com/
https://kentmimarliksanat.wordpress.com/
Wolfgang Müller – Wiener, İstanbul’un Tarihsel Topografyası
