1. Bölge (Eski İstanbul) 1.PATRİKHANE – SURP HOKİ ŞAPELİ – SURP ANTREAS ŞAPELİ – SURP KRİKOR NAREGATSİ AYAZMA ŞAPELİ Sevgi (Eski Şarapnel) Sok. No: 6, 34130 Kumkapı Tel.: (0212) 517-0970 veya 0971 Faks: (0212) 516-4833 E-mail: haybaddivan@gmail.com haybadtivan@gmail.com Web Sitesi: http://www.lraper.org www.turkiyeermenileripatrikligi.com 2. SURP ASDVADZADZIN PATRİKLİK KİLİSESİ – SURP VORTVOTS VORODMAN KİLİSESİ – SURP HARUTYUN ŞAPELİ – SURP HAÇ KİLİSESİ (BEZCİYAN SALONU) – SURP HOVHANNES VAFTIZ ŞAPELİ – SURP TOROS AYAZMA ŞAPELİ Sevgi (Şarapnel) Sok. No: 3, 34130 Kumkapı Tel. : (0212) 516-2517 Faks: (0212) 517-2614 E-mail: info@vorodman.com Web Sitesi: http://www.vorodman.com Başlangıçta Bizans Kilisesi olmuştur. Bu kilise İstanbul’un en büyük kilisesidir. 1641’de son olarak İstanbul Ermenileri Patriklik merkez kilisesine (katedral) dönüşür. 1645’te yanıp kül olur ve aynı yıl, Patrik Tavit Areveltzi döneminde ve Divrikli Rahip Boğos’un çabalarıyla yeniden inşa edilir. 1718’deki yangın kiliseyi ve patrikhanenin tamamını kül eder. Bir yıl sonra Kudüs Patriği Krikor Şığtayagir’in ve İstanbul Patriği Hovhannes Golod’un çabalarıyla ve hassa mimarları Hacı Seğpos, Hacı Melidon Araboğlu ve Sarkis Kalfa tarafından kilise yeniden inşa edilir. 1762’deki yangın binaya tekrar zarar verir, ancak Patrik Hagop Nalyan binayı hızla yeniler. Daha sonra Patrik Zakarya kilisenin etrafını taştan duvarla çevirterek kilisenin yangından etkilenmemesi için bir havuz ve tulumbayla önlem almıştır. Kilise, 1819 yılında Edirneli Patrik Boğos’un döneminde, Harutyun Amira Bezciyan’ın (Kazaz Artin) gözetiminde onarılır. 1826’da vuku bulan yangın nedeniyle kilise ve patrikhane tamamıyla kül olur. Harutyun Amira Bezciyan, Sultan II. Mahmut’un fermanıyla, mimar Kirkor Amira Balyan ve Garabet Devletyan’ın hazırladığı planlarla kiliseyi taştan inşa ettirir ve 1828’de ibadete açılır. 1834’te Bezciyan Okulu’nun açılışı gerçekleştirilir. Surp Harutyun şapelinin bodrumunda Surp Teotoros’a ithafen bir de ayazma inşa edilir. Harutyun Amira Bezciyan’ın naaşı Surp Harutyun şapeline defnedilmiştir. Daha sonra, mezarının yanıbaşına ünlü heykeltraş Erol Sarafyan tarafından bronzdan bir büstü yapılarak konmuştur. Patriklik Merkez Kilisesi 1847’de kısmi bir onarım daha geçirir. 1870’de Patrik Vanlı Mıgırdiç Hrimyan’ın (Hayrig) çabalarıyla batı girişine taştan bir çan kulesi inşa edilir. Bu kule 1999 Marmara Depremi’nde hasar görmüş olsa da, onarımdan sonra hala kullanılmaktadır. 1902’den sonraki son onarımı 1985’te gerçekleşmiştir. 17. yüzyıl sonlarından başlayarak, 18. ve 19. yüzyıllarda Patriklik Kilisesi’nin avlusunda matbaa tesis edilmiş ve burada önemli kitaplar yayınlanmıştır. Kilisenin şimdiki ana sunak ve yan sunakları, Kayseri Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi’ndeki sunakların benzerliğinde, Patrik Mesrob II. Hazretleri’nin talimatı, hayırseverlerin maddi desteği ile, Sarkis Kiçik tarafından 2006 yılında yapıldı. A) Surp Vortvots Vorodman Kilisesi Surp Vortvots Vorodman Kilisesi veya diğer bir adıyla Patrik Mesrob II. Kültür Merkezi Kumkapı Meryem Ana Ermeni Kilisesi Vakfı Yönetim Kurulu gözetiminde bulunan dört kiliseden biridir. Surp Vortvots Vorodman Kilisesi I. Dünya Savaşı sırasında depo olarak kullanılmış,1940’lı yıllarda zincir ve halat fabrikası olarak hizmet vermiştir. Kilise binası, 1966 ve 1975 yıllarında Varto’da ve Lice’de meydana gelen depremlerden sonra, Ermeni depremzedelere barınak da olmuştur. Bina, uzun yıllar gerekli onarımlar yapılamadığından zamanla harap olmuştur. 16 Kasım 2008 tarihinde göreve seçilen Kumkapı Meryem Ana Ermeni Kilisesi Vakfı Yönetim Kurulu döneminde, 2010 Avrupa Kültür Başkenti programı kapsamında restorasyonu gerçekleştirilen Vortvots Vorodman Kilisesi, 28 Aralık 2011 tarihinde dini ve resmi törenlerle açılmıştır. Bu yapının onarımını ilk kez gündeme getiren ve bir kültür merkezi olmasını arzu eden Kadasetli Patrik Mesrop II. Hazretleri olmuştu. Bu nedenle Surp Vortvots Vorodman Kilisesi, Patriğimize ithafen Patrik Mesrop II. Kültür Merkezi olarak da adlandırılmıştır. Dini işlevi de devam eden Vortvots Vorodman Kilisesi tarihi ve mimari yapısı ile konser, sergi gibi çeşitli kültürel etkinliklerin yeni adresi olarak, İstanbul’un sanatsal ve kültürel yaşamında özel bir yer tutmalıdır. Kilise’nin avlusunda gömülü olanlar: Patrik Nerses Varjabedyan (1837-1884) Darpane Müdürü Kazaz Harutyun Amira Bezciyan ( 1771-1834) Baruthane yöneticilerinden Simon Amira Dadyan’ın oğlu Boğos Amira Dadyan (1801-1863) Kilise ve Okulun hayırseverleri Manug Sımpadyan ( 1823-1903) Annik Sımpadyan ( 1840-1916) Dikran Eknayan (1832-1883) Hacı Nazaret Uncuyan (1802-1878) 3. SURP KEVORK ERMENİ KİLİSESİ – SURP HOVHANNES MIGIRDİÇ AYAZMA ŞAPELİ Marmara Cad. No: 47, 34098 K. M. Paşa Samatya-Fatih/İSTANBUL Tel: (0212) 585-0193Faks: (0212) 585-0602 E-mail: Surpkevork2011@hotmail.com Bu kilise “Panaia Perivlebdos” (Surp Asdvadzadzin, Azize Meryem Ana) adlı Bizans manastırı üzerine inşa edilmiştir. Osmanlı uyruğundaki Müslümanlar tarafından ise, altındaki ayazma ve büyük sarnıç sebebiyle “Sulu Manastır” olarak anılırdı. Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethinden sonra köylerden İstanbul’a göç ettirilen Ermenileri Samatya’ya yerleştirdi. 1461’de ise Bursa Ermenileri Ruhani Önderi Episkopos Hovagim’i İstanbul’a getirterek “Ermeni Patriği” olarak tanıdı. Buradaki Rumlara ait olan ve Ermenilere teslim edilen Kilise, 1641 yılına kadar Patriklik Merkez Kilisesi olarak kullanıldı. 1660’da vuku bulan yangın kilisenin yarısını harab etti ve 1722’de Patrik Hovhannes Golod zamanında Hassa Mimarı Melidon Kalfa Araboğlu tarafından üç kilise ile birlikte yeniden inşa edildi. Yalnız bunlar 1782’deki yangında kül oldular. Kilise 1804’te Bayburtlu Patrik Hovhannes XI.’un döneminde restore edildi. Daha sonra, 1832’de Mimar Hagop Amira Güllabyan ve Mimar Minas Kalfa’nın çabalarıyla tekrar restore edildi. Fakat 1866’daki yangında kilise ve onun bitişiğindeki Sahakyan Nunyan ve Vartuhyan karma okulları kül oldu. Nihayet 1885’te Mikayel ve Hovhannes Hagopyan kardeşlerin maddi desteği ve Bedros Nemtze’nin mimarlığında, okul kargir olarak yeniden inşa edildi. Kilisenin yüksek bir çan kulesi bulunmaktadır. Son restorasyonu ise 2006 yılında yapılmış ve Patrik Mesrob II. Hazretleri tarafından ibadete açılmıştır. Kilise’nin avlusunda gömülü olan bazı hayırseverler şunlardır: Mikayel Efendi Hagopyan 1831-1904 Diruhi M. Hagopyan 1851-1919 Beyazci Manug Ağa Mınagyan 1818-1878 Gümüşçü Kasbar Efendi Haçaduryan 1796-1872 Mikayel Haçaduryan (Gümüşyan) 1848-1872 4.SURP HAGOP ERMENİ KİLİSESİ Kırımlı Aziz Sok. No: 16, 34098 Altımermer fatih/ İSTANBUL Tel: (0212) 588-3417 Bu kilisenin 19. yüzyıldan önce var olduğu varsayılır. Resmi kayıtlara göre kilise ilk olarak 1839’da onarıma tabi tutulmuş, daha sonra gelen Patrik Hagopos Seropyan’ın döneminde restore edilmiş ve 1858’de yeniden ibadete açılmıştır. Eskimiş olan ahşap kilisenin tehlike arz etmesi sebebiyle, 1891’de yeni inşaat izni alınarak semt sandığı desteğiyle ve Kayserili sarraf Parseğ İstanbulluyan’ın hayırseverliğiyle kilise yeniden inşa edildi. Açılışı ise 1892’de Patrik Horen Aşıkyan’ın zamanında gerçekleştirildi. Son restorasyonu ise 2012 yılında yapılmış ve Patrik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan tarafından ibadete açılmıştır. 5.SURP SARKİS ANIT MEZAR ŞAPELİ (Ermenice: Սուրբ Սարգիս Մատուռ), Silivrikapı Yolu No: 8, 34015 Balıklı. Zeytinburnu/İSTANBUL Tel. : (0212) 582-6600 Faks: (0212) 558-2952 E-mail: balikliermenimezarligi@hotmail.com, balikliermenimezarligi@gmail.com Surp Sarkis Anıt Mezar Şapeli (Ermenice: Սուրբ Սարգիս Մատուռ), Türkiye'de İstanbul iline bağlı Zeytinburnu ilçesi Balıklı semtinde bulunan Ermeni kilisesi. Balıklı Ermeni Mezarlığı'nın girişinde bulunmaktadır.Yapımı 1985’te Sarkis Gövderelioğlu’nun hayırseverliğinde tamamlanmıştır. Modern tarzdaki binanın mimarı Yetvart Şahbazdır. 6.SURP HARUTYUN ERMENİ KİLİSESİ Çakmak Taşı Sok. No: 31, 34126 Kumkapı Tel: (0212) 458-1733 Bu semtte oturan Ermeniler İstanbul’un fethinin akabinde Anadolu’dan buraya getirilip yerleştirilmişlerdi. Kendi uğraşıları balıkçılık ve sandalcılıktı. 1832’de padişah fermanıyla semtte “Papaz menzili” adıyla vaftizhanesiyle birlikte bir ibadethane inşa edilir. Daha sonraları Harutyun Amira Bezciyan’ın elde ettiği müsaade ile bu küçük ibadethane genişletilerek kiliseye çevrilmiştir, ayrıca yanına Boğosyan-Varvaryan okulu inşa edilerek Harutyun Amira’nın ebeveyni Boğos ve Varvare’nin isimlerine atfedilmiştir. Bezciyan’ın vefatından sonra, Surp Harutyun ismiyle kilise inşa etmek için darphane ustaları kendi aralarında para toplamışlarsa da toplanan meblağ Cemaat Meclisi kararıyla Surp Yerrortutyun kilisesinin inşası için ödünç verilmiştir. 1855’te inşa fermanı elde edilir ve tekrar para toplanmaya başlanır ve aynı yıl bu fon sağlanarak inşaat tamamlanır ve Patrik Hagopos III. Seropyan’ın eliyle ibadete açılır. Kilise’nin sunağının hemen arkasında bulunan Bizans suru orijinal hali ile korunmuştur. Bitişikteki Boğosyan-Varvaryan okulu ise kapanmış olup cemaatin değişik faaliyetleri için kullanılmaktadır. Kilise’nin avlusunda gömülmüş olan hayırseverler şunlardır: Hagop Beyleryan’ın kızı: Bayan Makruhi Esayan 1846-1876 Garabed Nışastacıyan (65 yaşında vefat etmiştir) 1880 Hagop Beyleryan (vefatı: 1865) Kevork Amira Papazyan (78 yaşında vefat etmiştir) 1874 İzar Garabedyan (60 yaşında vefat etmiştir) 1874 Takuhi Hunudcyantz (vefatı: 1869) 7.SURP HOVHANNES ERMENİ KİLİSESİ, GEDİKPAŞA Sarayiçi Sok. No: 7, 34126 Gedikpaşa /fatih/İSTANBUL Tel.: (0212) 517-8078 Faks: (0212) 458-6427 E-mail: g.surphovhannes@hotmail.com 1849’de ilk olarak Patrik Hagopos III. Seropyan döneminde, Gedikpaşa’nın Sarayiçi semtinde inşa edildi. Yangın nedeniyle kül olmasından sonra, 1876’da Patrik Nerses Varjabedyan döneminde yeniden inşa edildi. Daha sonra Patrik Madteos İzmirliyan döneminde restore edilerek 1895’te ibadete açıldı. Uzun yıllar bakımsız ve yarı yıkık kalan kilise binası, nihayet 1950’de restore edildi. 1972’de vuku bulan yangından sonra, elden geçirilmiş olsa da 1986’da temelden restore edildi ve Patrik Şınorhk’un eliyle ibadete açıldı. Kilise son olarak 2006 yılında onarıldı ve Patrik Mesrob II. Hazretleri’nin eliyle ibadete açıldı. Kilise’nin avlusunda gömülmüş olan hayırseverler şunlardır: Garabed Esgiciyan 1877 Aleksan Masehyan 1878 Harutyun Kınacyan 1895 8. SURP TATEOS – SURP PARTOĞOMEOS ERMENİ KİLİSESİ Alboyacılar Sok. No: 57, 34096 Yenikapı/Fatih Tel.: (0212) 530-0695 Bu kilise Ermenilerin ilk ruhani aydınlatıcıları olan Surp Tateos ve Surp Partoğomeos Havariler’in ismine atfedilmiştir. Kilise’nin temeli 1846’da Patrik Madteos II. Çuhacıyan tarafından atılmıştır. Kilise 1969’da Patrik Şınorhk’un döneminde, Tateos Ajderhanyan çifti ve bazı hayırseverlerin destekleriyle yenilendi. Kilise avlusunda gömülü olan hayırseverler: Mıgırdiç Peşdimalcıyan (1874’te vefat etmiştir) ve Bayan Mosigyan. 9. SURP HOVHANNES ERMENİ KİLİSESİ, NARLIKAPI Narlıkapı Cad. No: 150, 34107 Narlıkapı Fatih/İstanbul Tel.: (0212) 585-9341 ve (0212) 585-8867 Faks: (0212) 588-5470 1807’de, Patrik Hovhannes XI. Çamaşırcıyan döneminde inşa edilmiştir. Aynı yerde Narlıkapı Hastanesi de bulunmaktaydı. Kiliseyi, Garabed Amira Aznavuryan’ın önderliğinde, Başbezirgan Mütevelli Hacı Hovhannes Ağa ve hayırsever halk el ele vererek inşa etmişlerdir. İlk olarak 1835’te onarılmıştır. Önceleri denizin dalgaları kilise duvarlarını döverdi, 1955’te yapılan sahil yolu kiliseyi denizden ayırdı. Patrik Şınorhk döneminde, 1962 yılında, Yetvart Şahbaz’ın mimarlığıyla taştan inşa edildi ve 1964’te takdis edilerek ibadete açıldı. Girişin üzerinde, denize nazır bir de salon inşa edildi. Surp Pırgiç Hastanesi’nden önce bu kilisenin bodrumunda bir tımarhane-hastahane yer alıyordu. Burada zihinsel hastalar uygunsuz koşullarda tedavi edilirlerdi. Bir keresinde ayin sırasında acı feryatlar duyulur, bu üzücü durumdan ötürü Harutyun Amira Bezciyan rahatsız olur ve yeni bir hastane kurma fikri doğar. Böylece cemaat Surp Pırgiç Hastanesi’ni kazanır. Kilisenin son restorasyonu 2006 yılında gerçekleştirilmiş ve Patrik Mesrob II. Hazretleri tarafından ibadete açılmıştır. 10.SURP NİGOĞAYOS ERMENİ KİLİSESİ Sulukule Cad. Posta Yolu Sok. No: 159, 34093 Topkapı/fatih/İSTANBUL Tel.: (0212) 523-6582 Faks: (0212) 523-2124 Bir elyazmasına göre bu kilisenin 1630’da, aynı semtin Rum kesimindeki Ayia Nikola kilisesi yakınlarında varlığına rastlıyoruz. Patrik Hovhannes Çamaşırcıyan zamanında Sultan III. Selim kilisedeki ayinlerin gerçekleşmesine engel olanların bu tutumlarından vazgeçmeleri için 1811 yılında bir ferman verir. Kayıtlara göre kilise inşasına 1813’te başlanmıştı. 1823’te ikinci kez inşa edilmiş olan Kilise, 1832’de ise üçüncü kez inşa edilir ve kutsanır. Harap durumdaki kilisenin yeniden inşaası için Patrik Isdepanos II. Ağavni 1831’de Sultan II. Mahmut’a başvurur. Yeni kilise Vartan Kalfa Tıngıryan’ın mimarlığıyla inşa edilir. Dönemin halkı inşaat giderleri için hayırseverlikte bulunmak amacıyla bağış toplamaya çabalamış olsalar da elde edilen miktar masrafı karşılamaya yetersiz kalmıştı. Ahmet Paşa caminin imamı Hacı Kaim Efendi civar camilerden ve İslam dükkancılarından para toplayarak 8500 kuruş temin eder ve böylece inşaat tamamlanır. Daha sonra, 1894’teki büyük depremde hasar gören kilise tekrar yenilenir. Birinci dünya savaşı yıllarında askeri amaçla kullanılan kilise, 1927’de temelinden yenilerek Patrik Mesrob I. Naroyan eliyle açıldı. Kilise 1987’de tekrar yenilendi. Kilisenin son onarımı 2000 yılında gerçekleşerek Patrik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan eliyle kutsanıp tekrar ibadete açıldı. 11.SURP PIRGİÇ ERMENİ HASTANESİ ŞAPELİ Zakirbaşı sok. 34021 Kazlıçeşme./Fatih Tel.: (0212) 510-8052 (9 Hat), (0212) 510-7374 , (0212) 582-5050 (5 Hat) Faks: (0212) 558-1584 E-mail: info@surppirgic.com Web sitesi: http://www.surppirgic.com Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi külliyesinde bulunmaktadır. Hastaların ve huzurevi sakinlerinin ruhani ihtiyaçları için inşa edilmiştir. İlk olarak Harutyun Amira Bezciyan tarafından ahşap olarak inşa edildi ve 1834’de Patrik Isdepanos Ağavni eliyle açıldı. Harutyun Amira Bezciyan hastanenin inşaatına başladığı zaman kendisinin en büyük desteği Hovhannes Amira Serveryan’la birlikte binanın mimarlığını da yapan hassa mimarı Garabed Amira Balyan olmuştu. Kilise’nin ilk inşaatındaki mimarlığı üstlenenler de onlardı. Bina zamanla harap bir hal aldı. 1906’da Akatan ve Garabed Tahtaburunyan kardeşlerin hayırseverliğinde, Krikor Melidosyan ve Yeğiazar Avedisyan’ın mimarlığıyla yenilenerek Patrik Mağakia Ormanyan eliyle yeniden açılmıştır. 1966’da Yetvart Şahbaz’ın mimarlığıyla önemli bir bakım geçiren Kilise’nin içine bir üst galeri (vernadun) inşa edildi. 2005’te son olarak köklü bir onarımվ tabi tutularak orijinal görünümünü elde etmiştir. Kutsanması ve ibadete açılması ise Patrik Mesrob II. eliyle gerçekleşmiştir. Kilisenin avlusunda büyük hayırsever Kalust Gülbenkyan ailesi gömülüdür: Araksi Gülbenkyan Hovhannes’in eşi 1871-1894 Hovhannes Gülbenkyan, Serovpe’nin oğlu 1861-1894 Hripsime Gülbenkyan, Serovpe’nin eşi 1839-1888 Diruhi Gülbenkyan, Sarkis’in eşi 1846-1908 Serovpe Gülbenkyan 1833-1886 Hovhannes Hagopyan (Hagopyan Katı’nın hayırseveri) 12.DZINUNT SURP ASDVADZADZNİ ERMENİ KİLİSESİ Ebuzziya Cad. No: 34 / Ömer Naci Sok. No: 15, 34140 Bakırköy/İSTANBUL Tel.: (0212) 571-6575 Faks: (0212) 543-5240 E-mail: b.s.a.vakif@hotmail.com Baruthane ve Zeytinburnu’ndaki demirci fabrikalarındaki Ermeni işçilerin ricalarıyla ünlü barut ustası Hovhannes Bey Dadyan tarafından 1844’de inşa edilmiştir. Kilise Daha sonra 1847 yılında ise fermanla onarılmıştır. Kilisenin son onarımı 1999 yılında gerçekleşerek Kadasetli Patrik Mesrob II. eliyle kutsanmış ve ibadete açılmıştır. Kilisenin avlusunda Osmanlı Devleti’ne hizmette bulunmuş, ayrıca cemaat yaşamına yarar sağlamış önemli kişiler de gömülmüştür. Hovhannes Bey Dadyan kilise ve okulun kurucusu vefatı 1869’da Bu aile mezarlığında Dadyan ailesinin soyu toplanmıştır Bayan Yakut Dadyan (Hovhannes Bey Dadyan’ın eşi) vefatı 1870’de Nerses-Hosrov Bey Dadyan (Hovhannes Bey Dadyan’ın oğlu) vefatı 1872’de Bayan Anna Babayan (Hovhannes Bey Dadyan’ın kızı) vefatı 1889’da Bayan Beatrig Babayan Krikor-Mihran Bey Dadyan (Hovhannes Bey Dadyan’ın oğlu) vefatı 1882’de Elias Bey Çayyan (Harutyun Paşa Dadyan’ın yeğeni) vefatı Arakel-Sisag Bey Dadyan (Hovhannes Bey Dadyan’ın oğlu) Onnik Bey Babayan Simeon-Hosrov Dadyan vefatı 1867’de Hovhannes Şavasb Dadyan vefatı 1874’de Hırant Bey Dadyan (Boğos Bey Dadyan’ın oğlu) 1894-1897 13. SURP STEPANOS ERMENİ KİLİSESİ İnci Çiçeği Sok. No: 4, 34149 Yeşilköy Tel.: (0212) 573-0243 Faks: (0212) 663-4261 Eski bir kilise toprağının üzerine 1826 yılında, Barutçubaşı Simon Amira Dadyan tarafında inşa edilmiştir. Kilise 1843’de Simon Amira’nın oğlu barutçubaşı Boğos Bey Dadyan’ın hayırseverliğiyle yeniden inşa edilerek 1844’de kutsanır ve Patrik Asdvadzadur’un eliyle ibadete açılır. Kilise’nin girişinde Patrik Karekin Kazancıyan salonu ve diğer bölümler bulunmaktadır. Bu salonun inşası sırasında önceleri bahçenin merkezinde bulunan mezar taşları Başepiskopos Aram Ateşyan’ın çabalarıyla kilisenin girişine toplanıp yerleştirilmiştir. Bu kabirlerde Dadyan, Aslan, İpranosyan aile üyelerinin naaşları bulunmaktadır: Mariam Pembe (Boğos S. Dadyan’ın eşi) 1803-1867 Simon (Boğos Dadyan’ın oğlu) 1834-1890 Nartuhi (Nariman Han’ın eşi) 1830-1910 Eftig (Arakel Dadyan’ın eşi) 1823-1910 Arakel (Boğos Dadyan’ın oğlu) 1821-1911 Hagop Boğos Dadyan 1836-1914 Makruhi İpranosyan 1869-1916 Boğos Mardig Dadyan 1866-1916 Mahdig Boğos Dadyan 1841-1917 Sofi Aslan 1859-1918 Ohannes Boğos Dadyan 1834-1918 Takuhi Ohannes Bey Dadyan 1859-1918 Veronig K. Aslan 1881-1919 Kevork Efendi Aslan 1851-1932 Osmanlı Parlamentosu’nun Edirne milletvekili Hagop Babigyan da burada gömülüdür 1856-1909. Kilisenin son onarımı 2000 yılında tamamlanarak Patrik Mesrob II. Hazretleri’nin eliyle kutsanmış ve ibadete açılmıştır. 14. SURP HIREŞDAGABED ERMENİ KİLİSESİ Kamış Sok. No: 2, 34087 Balat Tel.: (0212) 521-6960 İstanbul’un fethinden sonra bazı rum kiliseleri camiye dönüştürülüyorken bazı kiliseler de Ermeniler’e devredildi. Bunlardan olan Balat’taki Surp Hıreşdagabed kilisesi de 1628’de Ermeniler’e devredilmiştir. Devir tarihi konusunda iki veri bulunmaktadır. Kudüs’deki Patrik Krikor Baronder’in notlarına göre, kilise 1631’de devredilmiştir, oysa Yeremya Çelebiye göre bu tarih 1636dır. Kilise devirden sonra Rahip Arisdages ve Divrikli Asdvadzadur Bolbolci gözetiminde onarıma tabi tutuldu. 1692’de vuku bulan yangından sonra Fermanla yeniden inşa edilerek ziyaretgah olarak kullanılan Kilise, 1729 Balat yangınında küle döndü. Daha sonra ise mimar Melidon Ağa tarafından ahşap olarak inşa edilip 1730’da Patrik Hovhannes Golod’un eliyle kutsanarak ibadete açıldı. Balat’ta birbirini takip eden yangınlardan sonra kilise ahşap yapıda yeniden inşa edildi.1827’de tekrar yangına kurban giden Kilise binası, Sultan II. Mahmut’un fermanıyla beşinci kez, gelecekteki muhtemel yangınlardan korumak için bu sefer kargir olarak inşa edildi. Açılışı ise 1835 yılında Patrik Sdepanos III. tarafından gerçekleştirildi. 1900’da küle dönen Karagümrük S. Hovhan Vosgeperan kilisesinin “Çarkhapan Surp Asdvadzamayr” resmi Patrik Mağakya’nın emriyle Balat kilisesine nakledilerek Ana Sunağın sağında bulunan sunağa yerleştirilmiştir. Geçmişte Karagümrük’teki “Küçük Armaş” ismiyle bilinen kilisede olduğu gibi, bugün de imanlılar Haç’ın Yüceltilmesi Yortusu’ndan önceki cumartesi günü kiliseye giderek dua ederler. 2006 yılında Kilise’nin ayazmasında gerçekleştirilen bir onarım esnasında ortaya çıkan Surp Ardemios ve Surp Pepron isimli azizlerin relikleri de ziyaret edilmektedir. Kilise 2005 yılında bir onarım geçirerek Patrik Mesrop II. Hazretleri’nin eliyle kutsanmış ve ibadete açılmıştır. Kilise’nin son onarımı 2012 yılında gerçekleştirilerek Patrik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan tarafından kutsanarak ibadete açılmıştır. Kilise avlusunda Başepiskopos Tateos Trakyalı (1810-1875) ve Mahdesi Mıgırdiç Efendi Antreasyan (vefatı 1885) gömülüdür. 15. SURP YEĞYA ERMENİ KİLİSESİ Karayel Sok. No: 16, 34050 Eyüp Tel. : (0212) 565-1990 Nişanca semtinde bulunan ve daha önceden var olan Kilise 18. yüzyılda halkın desteği ile yenilenmiştir. Rahip Ğugas İncicyan’ın notlarına göre 1766’da yıkılmış, ancak bir emirnameyle 1800 yılında tekrar açılmıştır.1832’de Kilise yeniden inşa edilerek Patrik Sdepanos III. döneminde, Harutyun Amira Bezciyan’ın kız kardeşi ve Kevork Ağa Çelebyan’ın eşi Hamaspür’ün hayırseverliğiyle açılışı gerçekleştirildi. Bezciyan, Bezciyan okul binasını da inşa ettirdi. Ancak öğrenci olmadığından okul bugün hizmet verememektedir. 1851’de tekrar yenilenen kilise semtte çok az sayıda Ermeni kalmasına rağmen faaliyete devam etmektedir. Kilise’nin son bakımı 2000 yılında gerçekleştirilerek Patrik Mesrob II. Hazretleri’nin eliyle kutsanıp ibadete açılmıştır. Kilise avlusunda gömülü olan hayırseverler: Semerci ustası Hagop Ağa Varteresyan vefatı 1877’de 72 yaşında Kilisenin çalışanı Markar Pendiryan vefatı 1868’de Hovhannes Kürkçübaşyan vefatı 1879’da 16.SURP ASDVADZADZİN ERMENİ KİLİSESİ, EYÜP Kanun Sok. No: 5, 34050 Eyüp Tel.: (0212) 614-4243 Daha önce Eyüp İslambey semtinde var olan bu kilise 1785’te yıkılarak 1812’de ahşap tarzda yeniden inşa edilir. 1841’de yenilenen kilise, 1855’de halkın desteğiyle tamamen kargir bir yapıya kavuşur. Semtte az sayıda Ermeni cemaati üyesi kalmasına rağmen kilise faaliyetini sürdürmeye devam etmektedir. Kilisenin son onarımı 2000 yılında tamamlanarak Patrik Mesrob II. Hazretleri’nin eliyle kutsanmış ve ibadete açılmıştır. Kilisenin avlusunda gömülü olan hayırseverler: Sarkoyan kuyumcu Serope Ağa Berberyantz 1778-1866 Mıgırdiç M. Şahinyan 1806-1882