Basın Müzesi
Maarif Nazırı Saffet Paşa tarafından 1865 yılında Neo-klasik tarzda inşa edilmiş olup, Maarif-i Umumiye Nezareti ve İstanbul Darülfünun hizmetlerinde kullanılmıştır. Darülfünun olarak hizmet verdiği sıralarda (1875 Yılında) Uluslararası Resim Sergisi burada açılmıştır. II. Abdülhamit döneminde sansür binası olarak kullanılmıştır. 1908 yılında Şehremaneti’ne (İstanbul Belediyesi) devredilmiştir. 1908 yılından 1983 yılına kadar Belediyenin çeşitli bölümleri bu binada hizmet vermiştir. 1983’de dönemin Belediye Başkanı Abdullah Tırtıl ve (Türkiye) Gazeteciler Cemiyeti Yönetim Kurulu’nun (Nezih Demirkent dönemi) birlikte yaptıkları görüşme sonunda Basın Müzesi olarak hizmet vermesi kararlaştırılmıştır. 1984-1988 yılları arasında restore edilip 9 Mayıs 1988 tarihinde hizmete açılmıştır.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi, İstanbul'un ünlü kültür ve sanat merkezlerinden biridir. Ayrıca, Türkiye'nin tek Basın Müzesi dünyadaki benzerlerinden daha üstün niteliklere sahiptir. Başka ülkelerdeki Basın Müzeleri ya basın teknolojisine yönelik olmakta ya da basın - yayın dünyasındaki eserleri içermektedir.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi, müzecilik açısından taşıdığı bu üstünlüğünün yanı sıra, kültür ve sanat etkinlikleri yönünden de devletçe dahi gerçekleştirilmeyen işlevleri yerine getiriyor. Konferans ve panel, gibi toplantılarla, çeşitli sanat çalışmaları ve değişik seminerler düzenlemesi Basın Müzesi'nin faaliyetlerinden yalnızca birkaçı. Dört kattan oluşan Basın Müzesi, yalnız Sultanahmet – Çemberlitaş - Beyazıt turistik çevresinin bir kültür-sanat merkezi olmakla kalmıyor, İstanbul’un önde gelen bir övünç kaynağı oluyor.
Teknolojik Nostalji
Basın Müzesi'nin salonlarında basın teknolojisinin başlangıçtan bu yana geçirdiği evrimi izlemek olasıdır. Taşbaskı örnekleri, düz baskı makinesi, rotatif tipo entertip, prova tezgahları, giyotin, eski daktilolar, teleksler, telefotolar arasında ücretsiz olarak nostaljik bir gezi yapabilirsiniz.
Basın Tarihi’nden Örnekler
Türkiye’de ilk basım olayı 1729’da İbrahim Müteferrika’nın kurmuş olduğu matbaa ile başlamıştır. Bu kısım ilk olarak bu matbaanın 1/1 yapılan maketi ile başlamaktadır. Dönemin çeşitli gravürlerine ve tarihçesine bakılarak yapılan bu maket matbaa, bastığı birtakım örnekler ile birlikte sergilenmektedir. Bu bölümde ayrıca taş baskısı örnekleri de vardır. Diğer odalarda ise Türk gazetecilik tarihinin başlangıcı olan 1828 tarihli Vekayi-i Mısriye gazetesi ile, basın tarihinin ilk basamaklarını anlatan belgeler ve gazeteler, 2. Meşrutiyet’le birlikte gerçekleşen basın patlaması, Meclisin açılışı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, Latin harflerine geçiş ve günümüze kadar ki gelişmelerle devam eder.
Dizgi ve Baskı Makineleri
19. yüzyıldan kalma bir cilt presi ilginç ve zevkli işçiliği ile dönemin inceliğini yansıtmakta olup halen kullanılabilir durumdadır. Ayrıca önemin en önemli gelişmelerinden biri olan kabartma makinesi de yine bu bölümdedir.
Radiofoto ve telefoto cihazlarının ilk örnekleri ve Telex cihazları bulunmaktadır. Bunların yanında bir de 70’li yıllarda kullanılmaya başlayan dizgi makinesi sergilenmektedir.
Bu katta yer alan baskı makineleri, özelliklerine göre gruplandırılarak sergilenmektedir. Müze’ye girdikten sonra karşımıza ilk olarak, 1870 yılını taşıyan bir taşbaskı ile prova tezgâhı çıkar. Bu baskı makineleri halen çalışır durumda olup şimdilik kullanılmamaktadır. Ofset odasında Alman Leipzig yapımı Spies marka bir ofset baskı makinesi ve dizgi makinesi çalışmaya hazır durumda sergilenmektedir.
Tipo bölümünde tipo baskı için kullanılan tüm aletler görülebilir. İlk olarak 1892 tarihini taşıyan bir tipo baskı makinesi dikkati çeker. Hemen yanında bir Entertip dizgi makinesi vardır. Bu makine kurşundan satırlar halinde harf dökmeye yarar. Bitişiğindeki tahta harf kasası da ilgi çekici bir örnektir. Bu odada tipo baskı için hazırlanmış kurşun sayfa örnekleri de izleyicilere gösterilmektedir. Ayrıca Krause marka Alman malı bir matbaa bıçağı sergilenen makineler arasındadır.
Klişehane kısmında ise klişe yapmakta kullanılan her türlü araç ve gereç bulunmaktadır.
Türkiye’nin ilk resmi ajansı olan Anadolu Ajansı’nın kuruluşundan günümüze kadar kullandığı makinelerden örnekler de bu bölümde sergilenmektedir.
Anı Eşyaları
Bu bölümde: Abdi İpekçi, Çetin Emeç, Cihad Baban, Sabiha Sertel, Zekeriya Sertel, Sedat Simavi, Ahmet Emin Yalman… gibi Türk Basın Hayatına emeği geçmiş ve iz bırakmış şahsiyetlerin anı eşyaları sergilenmektedir.
Sergi Salonları
Altı ayrı sergi salonundan oluşan Sanat Galerisi, her 19 günde bir değişik sanatçıların resim, seramik, heykel, gravür, tezhip, minyatür, hat, ebru... vb. alanlardaki sergileriyle sanatseverlerin yoğun ilgisini çekiyor. Sanat Galerisi salonlarının her biri değişik ebatlarda olup sanatçıların tercihine göre istedikleri büyüklükteki salonda / salonlarda eserlerini sergilemelerine imkan tanınmaktadır. Geniş ve ferah salonların ışıklandırması da sanatçıları ve izleyicileri memnun etmektedir.
Kütüphane / Arşiv / Belge – Bilgi Merkezi
Basın Müzesi’nin 1998 yılında yeniden düzenlenerek hizmete sunulan Kütüphane ve Dokümantasyon Merkezi, kendi alanında bir Uzmanlık Kütüphanesi özelliği taşıyor. Gazete ve dergi ciltlerinin yanı sıra, çok sayıda kitabın da yer aldığı Kütüphane ve Dokümantasyon Merkezi, medya ve basın konularını (tarih, sosyo-ekonomik, eğitim, kültür ve iletişim, sosyal, psikolojik, ... vb. gibi) bütün yönleriyle inceleyen yayınları toplamakta ve bu konularda araştırma yapan (yerli - yabancı) herkese hizmet vermektedir.
Kütüphanemizin, bütün araştırmacılarımıza rahat çalışma ortamı veren geniş ve sukûnet içindeki 25 kişilik okuma salonu araştırmacılar için ideal bir mekandır.
El Sanatları Sergi Salonu
Her çeşit el sanatı ürünlerinin sergilendiği ve geniş bir alıcı kitlesine sahip olan El Sanatları Sergi Salonu,
yerli ve yabancı her yaştan insanın
büyük ilgisini çekiyor.
Bağlı Olduğu Kurum/Kişi:İstanbul Türkiye Gazeteciler Cemiyeti
Denetleyen Müze:İstanbul Ayasofya Müzesi Müdürlüğü
Açılış ve Kapanış Saatleri:
El Sanatları Sergi Salonu Hafta İçi her gün ve Cumartesi günleri: 10:00 - 19:00 arası açıktır.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi herkese açıktır. Müzeye giriş ücretsizdir. Müzeye grup olarak (turist grubu veya okul öğrencileri) ziyaret için öncelikle Basın Müzesi Müdürlüğü’ne yazılı olarak müracaat edilmesi gerekmektedir.
Müze Katı hafta içi her gün 14.00 - 16.30 saatleri arasında ziyaret edilebilir.